Obama’nın İngiltere ziyareti

Beril DEDEOÄžLU / haber.star.com

Obama’nın Ä°ngiltere ziyaretinin tek amacı, muhtemelen Kraliçe’nin yaÅŸ gününü ÅŸahsen kutlama arzusu deÄŸildi. BaÅŸkan olarak yaptığı bu son gezide, ABD ile BirleÅŸik Krallık arasındaki özel baÄŸların hatırlatılması ihtiyacı duymuÅŸ olmalı. Tam da bu nedenle Obama’nın adaya ayak basmadan önce yayınlanan bir makalesinde, iki ülkenin birlikte nasıl dünya savaÅŸları yaptıkları, nasıl istikrarlı bir Avrupa kurdukları, Ä°ran’ı nükleer konusunda nasıl ikna ettikleri ve nasıl terörizme karşı omuz omuza savaÅŸtıkları dile getirilmiÅŸ.

Obama ABD’si ile Cameron Ä°ngiltere’si arasında bazı görüş ayrılıkları olmalı ki, “birbirinden hiç düşmanlık görmeyecek iki ülke” tanımı yapılma ihtiyacı görülmüş. Bu tanımlama, aynı zamanda baÅŸka müttefiklerin bazen düşmanlık yapabilecekleri yolunda bir ima da taşıyor.

Ä°ki ülke arasındaki en temel görüş ayrılığının Rusya ile ilgili olduÄŸuna şüphe bulunmuyor. ABD, Rusya ile denetlenebilir rekabet ya da iÅŸbirliÄŸi içinde rekabet öngörerek esas büyük rakibin Çin olduÄŸu yolunda bir öngörüyle politikalar üretti. BirleÅŸik Krallık ise bu politikayı Rusya’yı boÅŸ bırakma, kendisine alan açmasına izin verme olarak görerek ABD’yi eleÅŸtiriyordu. Bu eleÅŸtirilerinin bir uzantısı olarak da ABD ve diÄŸer müttefiklerden bağımsız ayrı bir dış politika uygulamayı tercih ediyordu.

AB sorunsalı

Obama’nın, Ä°ngiltere ziyareti vesilesiyle Cameron’a NATO’nun daha aktif hale gelmesi gerektiÄŸini, ancak NATO’nun kara Avrupa’sındaki müttefiklerinin buna çok da hevesli olmadığını hatırlattığı düşünülebilir. Ancak esas söylemeye çalıştığı ÅŸey, Ä°ngiltere’nin AB’den ayrılması halinde NATO’nun Avrupa kanadının daha da zayıflayacağı.

ABD baÅŸkanı, Ä°ngiltere’nin AB’den ayrılmasına son derece karşı olduÄŸunu açıklayarak bunun hem Avrupa istikrarı açısından olumsuz olacağına iÅŸaret ediyor, hem de ortalığı Almanya’ya bırakma riskine.

Almanya’nın AB içinde ve sayesinde gücüne güç kattığına şüphe bulunmuyor. Bu durum, Almanya’nın ABD-AB arasında hayata geçmek için bekleyen Transatlantik Ticaret ve Yatırım Ortaklığı’na (TTYO) da direnmesini olanaklı kılıyor. Oysa Obama’nın en büyük projelerinden birisi, NATO bölgesini sadece güvenlik açısından deÄŸil, ticaret ve yatırım açılarından da tek bir bölge haline getirmek. Tabi bu büyük piyasanın güvenlik ayağında olduÄŸu gibi ekonomik ayağında da ABD’nin belirleyici olması bekleniyordur. Ä°ÅŸte Almanya’nın direnme nedeni burada gizli.

Akdeniz sorunsalı

Öte yandan muhtemelen Obama, Almanya’nın Rusya ile “özel iliÅŸkiler” geliÅŸtirmeye olan merakını da hatırlatmış olabilir. Bugün Ukrayna nedeniyle iliÅŸkileri kısmen engellenmiÅŸ durumda. Ancak ABD, Rusya’ya iÅŸbirliÄŸi önerileri getirmese, büyük bir olasılıkla bu rolü Almanya alır. DiÄŸer bir ifadeyle Obama, Merkel’in yapacaklarını ikame ettiÄŸini ima ediyor olabilir.

Obama ile Cameron ne kadar uzlaÅŸacaklar, Ä°ngiltere AB’den çıkma önerisini geri alacak mı, bilinmez. Ancak iki ülkenin hem NATO’nun, hem AB’nin, hem de TTYO anlaÅŸmasının geleceÄŸi konusunda anlaÅŸmaya varıp varmadıklarını anlamayı kolaylaÅŸtıracak ipuçları bulunabilir.

Bu ipuçlarından birisi, Suriye’de Rusya’yı üsleriyle sınırlı tutup BirleÅŸik Krallık’a dolaylı, yani görünür olmadan, etki saÄŸlayabileceÄŸi bir alanın ayrılıp ayrılmayacağında bulunabilir. DiÄŸer ipucu için ise sadece Kıbrıs’a bakmak yeterli olur. Kıbrıs’ta çözüm olmaz ya da çözüm sürecine ABD de katılır ve baÅŸka türlü bir çözüm olur ise Obama Cameron’u epey ikna etmiÅŸ denebilir. Türkiye’nin en yakından izlemesi gereken konu buymuÅŸ gibi gözüküyor.